از تفاوت‌های سنتور سل کوک، لا کوک و انواع سنتور چه می‌دانید؟
سازهای غیرانتقالی
همان طور که قبلا بحثی پیرامون مبناهای فرکانسی متفاوت داشتیم، فرکانس 440 هرتز به نام نت لا و به عنوان استاندارد جهانی انتخاب شد. با توجه به فرکانس 440 هرتز، نت دوی وسط پیانو فرکانس 261 هرتز را دارد. اگر نت دوی وسط یا دوی اکتاو چهارمِ هر سازی با ساختارش، فرکانس 261 هرتز را داشته باشد، به آن ساز Concert Pitch، Non Transposing و یا غیرانتقالی می‌گویند.
پس اگر نت دوی وسط پیانو و نت دو سیم‌های زرد سنتور سل کوک 9 خرک را اجرا کنیم، هر دو یک صدا می‌دهند و فرکانس 261 هرتز را دارند.
سازهای انتقالی
ولی اگر سازهای دیگر با هر ساختاری چه بادی چه مضرابی و... نت دو وسط را اجرا کنند و حاصل صوتی آن نت دیگری در پیانو باشد، به آن ساز Transposing و یا انتقالی می‌گویند.
معمولا سازهای انتقالی در ابعاد مختلف ساخته می‌شوند و صدادهی‌های متفاوتی دارند، مثلا سازهای بادی چوبی مثل کلارینت، در ابعاد مختلفی ساخته می‌شوند: کلارینت سی بمل، کلارینت می بمل، کلارینت باس. این سازها همچنین امکان این را داشتند که به صورت غیرانتقالی و یا Concert Pitch ساخته شوند و نت دوی وسطشان فرکانس نت دو 261 هرتز را داشته باشد. اما دلیل این موضوع چیست؟ در طول تاریخ موسیقیدانان به این نتیجه رسیدند که مثلا کلارینت سی بمل صدای دلنشین‌تری دارد و خوش دست تر و برای اجرا در ارکسترها بهتر است.
سازهای ایرانی
سازهایی مانند تار و سه‌تار، سازهایی هستند که با ابعادی ثابت ساخته می‌شوند و به آن‌ها UT، Concert Pitch و یا غیرانتقالی می‌گویند و نت دوی وسط آن‌ها همیشه صدای نت دوی وسط پیانو را دارد.
سنتور، سازی انتقالی
اما ساز سنتور در طول تاریخ به دلایل مختلف با ابعاد متفاوت ساخته می‌شده است. یکی از این دلایل نداشتن امکانات و چوب در ابعاد مناسب بوده و قصدی برای انتقالی ساختن سنتور نداشتند.
به صورت تجربی استاد ابوالحسن صبا به تقلید از حبیب سماعی سنتور 9 خرک سل کوک را انتخاب کردند و چون دانش موسیقی می دانستند سنتور 9 خرک سل کوک را به دلیل این که خرک سوم سنتور سل کوک، صدای نت سل UT و یا Concert Pitch را می‌داد (یا خرک ششم سیم‌های زرد سنتور صدای دو وسط پیانو با فرکانس 261 هرتز را می‌داد) و برای گروه نوازی مناسب بود، رایج کردند.
اما در گذشته با توجه به سلیقه‌های متفاوت نوازنده‌ها، سنتور با ابعاد و تعداد خرک‌های متفاوت ساخته می‌شده است. مثلا ساز سنتور استاد ورزنده ساخت خود ایشان بوده است.
ساخت سازهای سنتور سل کوک 9 خرک به دلیل خوش صدا بودنشان، با استقبال نوازندگان رو به رو شد.
در زمان استاد ناظمی سنتورهای لاکوک نیز ساخته شد و بر خلاف گذشته طنین کمتری داشت، به اصطلاح فنی sustain بود یعنی مدت زمانی که صدای نت در محفظه‌ی ساز باقی می‌ماند کمتر و صدای پیانویی‌تر برای تکنوازی داشت.
سنتور نت خرک سازیست که تقریبا طول کلاف پایین آن 90 سانتی‌متر است و اگر سنتور را بر مبنای نت لا با فرکانس 440 هرتز کوک کنیم، خرک سوم از پایین صدای نت سل را می‌دهد.
سنتور لا کوک کلاف پایین باید 83 سانتی متر باشد و در صورت داشتن کوک بر مبنای نت لا با فرکانس 440 هرتز، خرک سوم آن باید صدای نت لا را بدهد.
سنتورهایی با تعداد خرک‌های بیشتر
سنتورهایی هستند که صدایی بم‌تر دارد مانند سنتورهای می کوک، فا کوک و... که تعداد خرک‌های آن‌ها از 9 بیشتر است.
ساز می کوک سازیست که خرک سوم آن صدای نت می را می‌دهد و اگر بخواهیم روی آن شور لا اجرا کنیم، باید نت شور دو برای آن بنویسیم.
هر چه ابعاد سنتور بزرگ‌تر باشد صدای بم‌تری خواهد داشت و هرچه به سمت بالا یعنی لا کوک، سی کوک و ... برود صدای سوپرانوتری خواهد داشت. تفاوت بین سنتور سل کوک و لاکوک و می کوک که از همه رایج‌تر هستند در ابعاد آن‌هاست.
چون سنتور سل کوکِ 9 خرک در آثار مکتوب اساتیدی مانند ابوالحسن صبا، فرامرز پایور، پرویز مشکاتیان، پشنگ و اردوان کامکار استفاده شده، به عنوان سنتور استاندارد شناخته شده است.
این صحبت‌های مفید سیاوش کامکار را می‌توانید از طریق دو لینک زیر مشاهده کنید.
درج نظر و امتیاز در گوگل